Toegankelijk maken van een speeltuin is een puzzel

Welk kind wil nou geen hutten bouwen?

“Ik vind het normaal dat elk kind mee kan spelen. Welk kind wil er nou geen hutten bouwen, in bomen klimmen of in de modder spelen? Ik leerde dat bij mijn allereerste opdracht, meer dan twintig jaar geleden. Daar werd me gevraagd om ook rekening te houden met kinderen met een beperking, wat in die tijd nog helemaal niet gebruikelijk was. Ik heb toen contact gezocht met een instituut voor blinden en slechtzienden in de buurt, en hen betrokken bij het ontwerp. Dat was een eyeopener. Er zijn zoveel dingen waar je op moet letten, soms heel voor de hand liggend. Bijvoorbeeld dat je een brug over een pad niet op hoofdhoogte moet maken want dan stoot iemand die blind is zijn hoofd.

Zo is het toegankelijk maken van een speelplek altijd weer een puzzel. Er zijn veel belangen en soms conflicteren die met elkaar. Ik had bijvoorbeeld eens een speciale glijbaan ontworpen die ook leuk is voor kinderen in een rolstoel, maar die vormde weer een obstakel voor blinde kinderen. Of ik ontwierp een hoge waterloop, maar volgens de veiligheidsregels moet daar dan een valdempende ondergrond onder, wat op die plek niet paste. Zo leer ik elk project weer wat bij.

Elk kind moet uitgedaagd worden

Mijn doel is dat iedereen mee kan doen, op z’n eigen manier. Dat betekent dat je er kan komen, kan parkeren, kan plassen; die basisvoorwaarden moeten goed zijn. En ieder kind moet uitgedaagd worden op zijn eigen niveau. Je kunt nooit alles toegankelijk maken voor iedereen. Maar ik streef er wel naar dat de leukste dingen voor iedereen toegankelijk zijn. Ik heb bijvoorbeeld eens een speelschip gemaakt met op het dek een zandtafel. Dan zorg ik ervoor dat iedereen bij die zandtafel kan, ook kinderen in een rolstoel. En doordat die zo centraal staat, spelen kinderen met en zonder handicap vanzelf bij elkaar. Verder zorg ik ervoor dat er voor elk kind wel een paar andere leuke dingen te doen zijn.

Maar het gaat niet alleen om fysieke toegankelijkheid. Ook de niet-fysieke drempels moet je zo veel mogelijk wegnemen. Voor ouders van kinderen met een handicap kan het best een drempel zijn om naar een speeltuin toe te gaan. Laat hen via je website weten dat ze welkom zijn, en wat ze kunnen verwachten. Je moet het makkelijk voor ze maken. En ik wil ouders overtuigen dat het veilig is, dat hun kind uitgedaagd kan en mag worden. Zij zijn, met de beste bedoelingen, soms heel voorzichtig en vinden het moeilijk om hun kind los te laten. Maar kinderen vallen de hele tijd; waarom zou je als kind in een rolstoel niet mogen vallen?

Betrek ouders bij het ontwerp

Daarnaast moet je als speeltuin wat extra stappen zetten om kinderen met een handicap te trekken. Leg contact met de Speeltuinbende, organiseer activiteiten voor kinderen met en zonder handicap. Maar het beste is als je bij het ontwerp al in contact bent met een groepje ouders van kinderen met handicap. Die kennen iedereen in de buurt, betrekken andere ouders erbij; zo weet iedereen in de buurt de speeltuin te vinden. En voor mij is die samenwerking met ouders ook nog eens ontzetten leerzaam.

Inmiddels is het al een stuk gebruikelijker om bij het ontwerp van een speeltuin rekening te houden met kinderen met een handicap. Dat is mede dankzij het werk van de Speeltuinbende. Ook het SamenSpeelAkkoord helpt om aandacht te genereren voor samen spelen. Toch heb ik soms nog opdrachtgevers die het niet willen. Ze zijn bang dat het te duur is om een speelplek aan te passen, of ze zeggen ‘er zijn hier nauwelijks kinderen met een handicap’. Hen probeer ik te overtuigen: een speelplek maak je voor álle kinderen. En inderdaad, de basisstructuur van verharde paden kan iets meer kosten, maar als je van het begin af aan rekening houdt met toegankelijkheid dan valt het meestal heel erg mee.

En soms gaan er andere dingen mis. In mijn eerste speeltuin bijvoorbeeld werd een prachtig gebouw neergezet; dat heeft zelfs nog een prijs gewonnen. Maar helaas zat het toilet op de eerste verdieping. Had ik er zo veel tijd in gestoken om de speeltuin toegankelijk te maken, moest je alsnog tien minuten onderweg om ergens een toilet te vinden. Samen spelen is pas echt geslaagd als het geen issue meer is; als toegankelijkheid gezien wordt als basisvoorwaarde.”

Tekst: Mariël Verburg